Voor de tweede keer sinds de gezamenlijke ondertekening van de Samenwerkingsverklaring Aanpak van asbestdaken op 2 maart 2020, zijn op woensdag 7 april 2021 de ambassadeurs van de aanpak van asbestdaken online bijeengekomen. Wederom zijn er diverse nieuwe vertegenwoordigers verwelkomd. De koppelkansen stonden centraal. Ook is geconcludeerd dat actieve communicatie belangrijk is om feitelijke onjuistheden snel te weerleggen. Tijdens de bijeenkomst is ingegaan op de verwachting dat de gemeenten een flinke handhavingslast te wachten staat als we nu niet effectief samenwerken in sanering en onderzoek.
Bij de aftrap van het inhoudelijke programma verwelkomde het ministerie van IenW de ruim 30 ambassadeurs. Een speciaal welkom was er voor de gemeenten Eemnes en Berkelland én de provincie Flevoland als nieuwe ambassadeurs.
Hoofd van het Programmabureau Lex Stax gaf een toelichting op het totaalpakket aan activiteiten waar de samenwerkingspartners nu aan werken. De partners hebben afgesproken om meer dan 40 activiteiten samen uit te voeren, verdeeld over de zes hoofdthema’s uit de Samenwerkingsverklaring. Het complete overzicht van de voortgang van alle projecten is te vinden in de Voortgangsrapportage april 2021 (verschijnt op korte termijn). Daarnaast komen de activiteiten regelmatig aan de orde in de nieuwsbrieven en -berichten van het Programmabureau.
Meerdere organisaties en ambassadeurs hebben tijdens de bijeenkomst een inhoudelijke toelichting gegeven op activiteiten die individueel of in gezamenlijkheid met andere ambassadeurs worden uitgevoerd:
Maatwerklening asbestdaksanering (mede namens SVn)
SVn voert in opdracht van het ministerie van IenW het beheer van de Maatwerklening asbestdaksanering uit. Dit financiële instrument staat ook wel bekend als het ‘particuliere fonds’. Deze Maatwerklening maakt het voor particulieren mogelijk om een lening af te sluiten voor het saneren van een asbestdak op het moment dat zij geen beroep kunnen doen op een kredietverstrekker zoals een bank of verzekeraar. De werking van de Maatwerklening is mede namens SVn tijdens de bijeenkomst nader toegelicht. Voor geïnteresseerde gemeenten organiseert het Programmabureau hiervoor nog een bijeenkomst voor de zomer.
Zakelijke faciliteit (door ministerie IenW)
Het zakelijke fonds gericht op ondernemers met een asbestdak heet nu ‘zakelijke faciliteit’. Het ministerie van IenW gaf in 2020 aan SIRA Consulting een opdracht voor een second opinion over een mogelijk zakelijk fonds. In deze second opinion worden asbestdakeigenaren onderverdeeld in 4 subgroepen:
Ook adviseerde SIRA te kijken naar de koppelkansen in de aanpak van asbestdaken.
In een vervolgonderzoek door SIRA kwamen de volgende adviezen naar voren gericht op (financiële) ondersteuning van zakelijke dakeigenaren:
Het ministerie van IenW kijkt nu nader naar deze adviezen.
Asbestdaken en handhaving door gemeenten (door wethouder De Vreede, gemeente Lelystad)
De wethouder constateert een terugloop in de sanering van asbestdaken door het in 2019 wegvallen van een wettelijk verbod, onduidelijkheid over risico’s en duiding van feiten. Tegelijk wil iedereen zo snel mogelijk van asbest af, met zo min mogelijk handhaving. Asbestdaken zullen echter steeds verder verweren. De gemeente kan dan wettelijk gedwongen zijn om te handhaven als een asbestdak gevaar voor de omgeving oplevert. Handhaven is kostbaar en tijdsintensief. De gemeente moet dan aantonen dat een dak gevaar oplevert. Een preventieve aanpak door te saneren voordat handhaving aan de orde is heeft de voorkeur.
Momenteel vindt onderzoek plaats naar de verspreiding als gevolg van aanwezige asbestdaken: het Routeonderzoek. Het onderzoek gaat niet over de risico’s zelf, maar over de verspreidingsroutes die de asbestvezels volgen.
Los van deze verspreiding is ook brand een probleem. Bij een dergelijk incident worden veel vezels verspreid. De kosten voor de sanering of opruimkosten kunnen bij de gemeente terecht komen.
Erfcoaching (door provincie Overijssel)
Erfcoaching is een succesvolle manier om te ontzorgen en te koppelen, met name voor het landelijk gebied. Asbestdaken zijn veelal onderdeel van meerdere problemen. De vooral agrarische dakeigenaren in het landelijk gebied hebben vaak te maken met een bredere problematiek en meerdere transities (energietransitie, VAB, stikstof, et cetera). Leegstand met de kans op vandalisme is ook een aandachtspunt.
Erfcoaches zijn vaardig om aan de keukentafel het passende gesprek te voeren met de (agrarische) erf/dakeigenaren. De coaches kunnen helpen bij het maken van keuzes. De vele transities die spelen in het landelijk gebied, maken de behoeften aan de inzet van erfcoaches steeds groter. Het momentum lijkt nu goed om erfcoaches in te zetten.
In een motie van 25 februari 2021 roept de Tweede Kamer unaniem de regering op om het netwerk voor de samenwerking in de aanpak van asbestdaken te laten groeien. In combinatie met het vergroten van het netwerk hebben de ambassadeurs op 7 april ingestemd met het voorstel om actiever te communiceren. Eenduidige communicatie is daarbij heel belangrijk. Dat begint met eenduidige uitingen over feiten en cijfers.
Wethouder David de Vreede van de gemeente Lelystad hecht aan eenduidige communicatie over bijvoorbeeld het aantal asbestslachtoffers, door het RIVM geschat op 1.200 per jaar. Kennis van zaken is van belang, ook ambtelijk en bestuurlijk bij gemeenten. Ambassadeurs bieden ook aan om kennisoverleg te organiseren.
De ambassadeurs adviseren informatie te delen via sociale media. Het beste is om dat landelijk te doen via het ministerie van IenW en lokaal via de gemeenten. Het Programmabureau kan hier in samenspraak met het ministerie van IenW desgewenst een rol in spelen. Ambassadeurs gaan akkoord met een actieve houding van het Programmabureau ten opzichte van uitingen in de media over risico’s en belangen voor de aanpak van asbestdaken.
In de maand oktober 2021 staat het volgende ambassadeursoverleg gepland.
