De komende jaren komt er veel agrarische bebouwing vrij. Aveco de Bondt onderzocht voor de provincie Overijssel welke kansen er zijn om het slopen van vrijkomende agrarische bebouwing (VAB) te combineren met woon- en andere (maatschappelijke) opgaven in het landelijk gebied. Het eindrapport ‘Kies en mix’ geeft inzicht in deze koppelkansen en beschrijft welke beleids- en stimuleringsinstrumenten de provincie en gemeenten daarvoor kunnen inzetten. Ook bevat het rapport een kader dat deze overheden helpt om in samenhang afwegingen te maken bij opgaven in het landelijk gebied.
Tot 2030 stoppen in Overijssel naar verwachting bijna 2.000 agrarische bedrijven. Hiermee verliest ongeveer 3 miljoen vierkante meter bebouwing haar huidige agrarische functie. Een derde daarvan kan worden hergebruikt voor andere functies, de rest zal moeten worden gesloopt. In heel Nederland wordt een sloopopgave tussen 15 en 20 miljoen vierkante meter verwacht.
Een actieve VAB-aanpak draagt bij aan perspectief voor stoppende agrarisch ondernemers en een vitaal en leefbaar platteland. Ook gaat het ongewenste ontwikkelingen in het landelijk gebied tegen, zoals leegstand, verpaupering en ondermijning. Naar schatting 90% van de te slopen gebouwen heeft nog een asbestdak. Door de sloop wordt deze ‘vanzelf’ gesaneerd. Daarmee levert een actieve VAB-aanpak een substantiële bijdrage aan de versnelling van de aanpak van asbestdaken.
Het slopen van VAB brengt ook kansen met zich mee om de kwaliteit en identiteit van het landelijk gebied te versterken. Zo kan een Kwaliteitsimpuls voor de Groene Omgeving worden gerealiseerd. Door het koppelen van de sloop, woon- en andere opgaven, zoals natuurherstel, waterberging en leefbaarheid ontstaan nóg meer kansen.
Aan de hand van de onderzoeksbevindingen heeft Aveco de Bondt drie scenario’s uitgewerkt voor de provincie Overijssel. In het eerste scenario wordt de sloopopgave maximaal gekoppeld aan de woonopgave. In het tweede scenario wordt de huidige aanpak gecontinueerd. Het derde scenario draait om zowel het versnellen en duidelijkheid bieden als het koppelen van opgaven. Aveco de Bondt adviseert de provincie om voor dit derde scenario te kiezen.
In het voorkeursscenario ondersteunt de provincie Overijsselse gemeenten bij het opstellen van een VAB-visie. Zo’n visie beschrijft de gewenste ontwikkelingen vanuit vrijkomende agrarische bebouwing in een gemeente. Stemt de provincie in met de visie? Dan kunnen gemeenten daarna autonoom (binnen de visie-kaders) en op maat initiatieven begeleiden, beoordelen en vergunnen. Die beoordeling gaat eenvoudiger en sneller omdat de onderbouwing al in de visie staat. Ook is er duidelijkheid vooraf voor (deels) stoppende agrariërs en erfeigenaren. Daarmee draagt het scenario op relatief korte termijn bij aan perspectief, voor zowel stoppers en blijvers in de agrarische sector als voor iedereen die woont en werkt in het landelijk gebied.
Bij het voorkeursscenario worden ook verschillende stimuleringsinstrumenten voorgesteld. Vier van die instrumenten zijn zogenoemde no-regret instrumenten. Ze kunnen rekenen op draagvlak en hebben een gunstige kosten-baten-verhouding. Het gaat om voorlichting en bewustwording, begeleiding, adviesvouchers en een plankostenregeling. Gecombineerd met twee extra instrumenten (model VAB-visie en sloopvouchers) dragen ze bij aan een effectieve oplossing voor de VAB-opgave in Overijssel én het benutten van (mee) koppelkansen.
Het eindrapport ‘Kies en mix’ is te downloaden via de site van Aveco de Bondt.
